Wat hebben taal en cultuur met omzet te maken? Of over het vergroten van omzetkansen over de grens

Ongefundeerd, en waar rook is…

‘Gebrekkig Duits kost ons 7 miljard per jaar’ 

Deze stelling werd gechecked in NRC Next van dinsdag 17 april en bleek ongefundeerd. Dat kan, is vast waar. En tegelijk geeft zo’n stelling en de noodzaak die de redactie van NRC Next voelt om het te onderzoeken aan, dat er misschien wel een thema ligt.

Spreek jij Steenkolenduits?

In NRC Next werd Steenkolenduits genoemd. Veel Nederlanders beheersen Steenkolenduits, dat weet ik zeker. Ik ben zelf afkomstig uit het zuiden van het land. Mijn ouders hadden en hebben vrienden en familie met Duitse roots. Het dialect dat we spraken, heeft grote raakvlakken met het Duits. Daarnaast slaagde ik voor mijn VWO-examen Duits. Ik beheers die taal dus wel een beetje beter dan veel landgenoten, denk ik. Maar mijn klasgenoot die in de derde van de middelbare school naar Limburg verhuisde, had duidelijk meer moeite met de taal van de Oosterburen. Met andere woorden: Steenkolenduits bestaat én er zijn veel Nederlanders die behoorlijk goed om kunnen gaan met de Duitse taal. Als dat het punt zou zijn, is een zoektocht in de periferie misschien een goed idee.

De rol van cultuurverschillen naast steenkolentaal

En ik denk dat taal overschat wordt als de dominante factor in de bepaling van omgang en omzet met de Oosterburen. Kijk maar eens om je heen naar andere internationale contacten. Wij Nederlanders worden geroemd om onze talenkennis, of toch minstens om onze bereidheid om een vreemde taal te spreken. Maar wat Nederlands Duits volgens mij Steenkolenduits maakt, is de andere manier waarop wij met andere nationaliteiten omgaan, met andere woorden met elkaars cultuur. Waar wij Nederlanders bekend staan om onze directheid, beroepen Duitsers zich op hun formaliteit: ‘ Ordnung muss sein.’ Soms kunnen wij Nederlanders grof overkomen naar andere culturen. Ik leidde verschillende nationaliteiten in in de invloed van interculturele communicatie op de samenwerking in een EU-project (Interreg III). Degenen die in een gesprek daar de meeste aandacht trokken, waren de Nederlanders. En natuurlijk kwam dat voor een deel om dat ik de groep leidde. Maar ook aan tafel, en op veel andere plekken was dat merkbaar.

Wat staat er op jouw visitekaartje?

Als je dat nog hebt, is jouw titel erop genoemd? Noemt het je voornaam of alle voorletters die je hebt? Leg er eens een Duits visitekaartje naast, als je dat hebt. Of google eens naar Duitse professionals. Op een Duits visitekaartje staat veel tekst. Want het moet wel compleet zijn. Heb je weleens een Duits non fictieboek gelezen? Dat is anders dan een Nederlands boek. Wijdt meer uit, is ‘gründlich‘. Ik wil het hier niet hebben over goed of fout. Ik denk wel dat de manier waarop met cultuur en taal wordt omgegaan nóg veel bepalender zal zijn voor omzetderving dan beheersing van de taal zelf. Wil je hier meer over weten? Kijk dan eens op www.trainen.org. Daar vind je meer informatie over trainingen zowel op het gebied van taal als op het gebied van cultuur.